De streek van Bilzen komt niet zelden in het nieuws, en hoe vaker dit gebeurt, hoe meer de onzekerheid lijkt toe te nemen over het juiste adjectief dat in het Nederlands hoort bij de plaatsnaam Bilzen.
Waarom zeggen we "Maaseiker knapkoek" en niet "Maaseikse knapkoek"? Omdat we nooit anders hebben gehoord.
Waarom zeggen Nederlanders zo vaak "Bruggenaren" als zij het over de inwoners van Brugge hebben? Omdat zij niet weten dat de inwoners zelf zich "Bruggelingen" plegen te noemen. Is "Bruggelingen" dan maar verkeerd? Die conclusie laten we in het midden. Maar "verkeerd" is in onze ogen alleen wat niemand zegt, of wat iedereen vreemd vindt. Of wat storend is voor de overdracht van informatie.
Volgens de regels van de afleidingen van aardrijkskundige namen in het Nederlands moet het adjectief bij Bilzen wel "Bilzens" zijn – en heel de Nederlandssprekende goegemeente lijkt zich in te spannen om die term te propageren, regionale kranten voorop – ook al gebruiken die zelfde kranten veiligheidshalve toch liever "Maaseiker" en "Peerder" dan het regelmatig gevormde "Maaseiks" en "Peers", omdat zij vermoeden dat die lokale afleidingen nu eenmaal beter bekend zijn.
Maar in Bilzen krijgen wij daar stilaan complexen van: waarom is "Bilzers" nu ineens not done?
Feit is dat in Bilzen en (grote) omgeving sinds mensenheugenis iedereen "Bilzers" gebruikt, ook in de standaardtaal. Die afleiding kende in het verleden evenwel slechts een beperkte verspreiding. Ons "Bilzers rolleke" en ons "Bilzers bruin" zijn nooit verder geraakt dan de straten rond de markt – bij manier van spreken.
Nochtans is "Bilzers" taalkundig even correct als "Bilzens", gewoon omdat iedereen hier en in de streek deze afleiding kent én gebruikt. Daar hoeft niemand zich over te schamen, ook al zijn taalkundigen van mening dat "Bilzer" een meer logische afleiding zou zijn geweest dan de uitzondering "Bilzers". Maar taalkunde en logica gaan zoals bekend niet hand in hand ...
Ons lijkt het de evidentie zelve dat men voor afleidingen van een plaatsnaam in de eerste plaats te rade gaat bij de inwoners zelf. Maar niet iedereen neemt die moeite. Alleen als wij, als eerste betrokkenen, de term "Bilzers" blijven gebruiken naar buiten toe zal die uiteindelijk (mogelijk) de status krijgen die "Maaseiker" en "Bruggeling" nog steeds genieten.
A propos: wij zeggen toch ook "Kortrijkzanen"? En heus niet omdat de regels van het Nederlands ons dat opleggen.